حفظ ارزش یک دارایی، به‌سختی امکان‌پذیر است. در مورد ارزهای دیجیتال، بسیاری از افراد نگران تعداد بالای کوین‌های در گردش و عرضه بیش از حد کوین‌ها در بازار و کاهش ارزش دارایی خود هستند. ازاین‌رو، بسیاری از تیم‌های پروژه‌های کریپتو به دنبال راه‌هایی نوآورانه جهت تشویق سرمایه‌گذاران و کمک به حفظ ارزش کوین‌های خود بوده‌اند. توکن سوزی (token byrning)، یکی از معروف‌ترین روش‌ها برای تقویت ارزش یک کوین یا توکن محسوب می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم با این روش و کاربردهای آن بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.
آشنایی با مفهوم توکنومیک
پیش از بررسی توکن سوزی، ابتدا لازم است تا با مفهوم توکنومیک آشنا شویم. تمامی سرمایه‌گذاران باید بیش از سرمایه‌گذاری در یک پروژه کریپتو، توکنومیک آن پروژه را در نظر بگیرند. به‌طورکلی، یک پروژه باید دارای طراحی قابل قبولی برای تشویق سرمایه‌گذاران به خرید و نگهداری دارایی‌های خود در بلندمدت باشد. عدم موفقیت یک پروژه در این موضوع، باعث ناامیدی کاربران از آن پروژه می‌شود. منظور از توکنومیک، اقتصاد توکنی و بخشی است که در آن ارزش یک دارایی دیجیتال بررسی می‌شود.
توکن سوزی چیست؟
توکن سوزی به معنای حذف کوین‌ها از عرضه کل یک ارز دیجیتال است. این فرایند شامل ارسال کوین‌ها یا توکن‌ها به یک ولت بدون رمز اختصاصی مشخص است. این ولت صرفاً دارایی‌ها را دریافت کرده و باعث عدم دسترسی آنها می‌شود.
هر چند سوزاندن بخش کوچکی از کوین‌ها، سبب کمک به حفظ ارزش یک ارز دیجیتال می‌شود، فرایند توکن سوزی غالباً یک تلاش جمعی است. گاهی اوقات، هولدرهای بزرگ توکن‌ها یا اشخاصی که دنبال‌کنندگان زیادی در رسانه‌های اجتماعی دارند، جامعه هواداری یک پروژه را به توکن سوزی تشویق می‌کنند. هنگامی که هر فرد بخش کمی از دارایی خود را می‌سوزاند، این رویه باعث تغییری معنادار در تعداد کل توکن‌های در گردش و در نتیجه، ارزش یک کوین می‌شود.
در نمونه‌های دیگر، توکن سوزی به‌صورت دائمی با گذشت زمان رخ می‌دهد. حتی بسیاری از کاربران از این فرایند مطلع نمی‌شوند. به طور مثال، اتریوم درصد کمی از اتر را در هر تراکنش، می‌سوزاند. این مقدار در طول زمان بیشتر شده و در نهایت باعث افزایش ارزش کوین با کاهش دائمی عرضه اتریوم می‌شود.
توکن سوزی چگونه کار می‌کند؟
اساساً توکن سوزی به معنای تخریب یا حذف توکن‌های در حال گردش است. روش‌های مختلفی جهت انجام این کار وجود دارند. اساساً هنگامی که توکن‌های کمتری در حال گردش وجود دارند، قیمت هر توکن با ثابت ماندن تقاضا، بالا خواهد رفت. به‌طورکلی اگر تقاضا افزایشی یافته و توکن‌ها نیز سوزانده شوند، این عامل باعث افزایش معنادار قیمت دارایی به دلیل حذف توکن‌ها می‌شود.
البته توکن سوزی در کنار توکن مینتینگ (انتشار توکن‌ها) رخ می‌دهد، بنابراین عموماً توکن‌های بیشتری نسبت به تعداد توکن‌های سوخته شده، ایجاد می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از پروژه‌ها حداکثر محدودیت عرضه توکن را ایجاد می‌کنند، یعنی توکن سوزی تأثیری معنادار و همیشگی بر روی پروژه‌ها دارد. این تأثیر در بلندمدت شامل کاهش محدودیت کل توکن‌ها و کاهش توکن‌های در حال گردش در کوتاه‌مدت و میان‌مدت است. یک پروژه جدید در کوتاه‌مدت می‌تواند با کاهش توکن‌های خود، توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کند و در نتیجه تقاضا برای توکن‌های این پروژه نیز افزایش یابد.
روش‌های توکن سوزی
شاید بتوان گفت رایج‌ترین روش جهت توکن سوزی، خرید تعداد مشخصی از توکن‌ها توسط بنیاد پروتکل در بازار و حذف این توکن‌ها از میان توکن‌های در حال گردش است. این روند با ارسال توکن‌ها به یک آدرس شخصی که قابلیت بازیابی ندارد (زیرا کلید اختصاصی آدرس سوزاندن هیچ‌گاه معلوم نیست) صورت می‌گیرد.
روش دیگر اجرای مکانیزم توکن سوزی (burning mechanism) در کد پروتکل است که وابسته به صدور توکن است. استفاده از مکانیزم توکن سوزی مدون، شفافیت بالایی دارد، زیرا کاربران می‌توانند از طریق رویدادهای توکن سوزی زمان بندی شده، اثرات توکن سوزی را مشاهده کنند.
پیش‌بینی‌پذیر مکانیزم توکن سوزی داخلی، در بازه‌های زمانی بلندمدت از حیث تغییر قیمت و کارایی توکن‌ها به‌عنوان ابزار انجام تراکنش‌ها، بیش‌ازپیش میسر می‌شود. این فرایند به طور فزاینده اجرا شده و بسیاری از هولدرهای توکن تقاضای اجرای توکن سوزی منظم را با حجم و فراوانی متفاوت، مطرح می‌کنند. به طور مثال، بایننس توکن سوزی خود را هر سه ماه یک‌بار انجام می‌دهد که موجب حفظ ارزش و بالا رفتن قیمت توکن BNB این صرافی می‌شود.
بررسی توکن سوزی در پروژه‌های کریپتو
ترا (LUNA) در نوامبر ۲۰۲۱ حدود ۸۸.۷ میلیون LUNA را سوزاند و پروژه‌هایی مانند اتریوم (ETH) پس از اجرای EIP 1559، توکن‌های خود را به‌صورت آنی سوزاند. پنکیک سواپ نیز به‌تازگی توکن بومی خود (CAKE) را به ارزش ۷۲ میلیون دلار سوزانده و آمار توکن سوزی خود را به‌صورت آن چین ثبت کرده است.
در شکل زیر، توکن سوزی میکر (MKR) نشان داده شده است که طی آن، توکن سوزی لزوماً ارتباطی با افزایش قیمت دست‌کم در مورد میکر، نداشته است.
مکانیزم اثبات سوزاندن
اثبات سوزاندن (PoB) یکی از چندین مکانیزم اجماع مورد استفاده بلاک چین جهت اطمینان از موافقت کلیه گره‌های مشارکت‌کننده نسبت به‌درستی و اعتبار شبکه بلاکچین است. مکانیزم اجماع، مجموعه‌ای از پروتکل‌ها است که از چندین ولیدیتور جهت موافقت در مورد معتبر بودن یک تراکنش استفاده می‌کند.
PoB نوعی مکانیزم اثبات کار بدون هدر دادن انرژی است. مطابق این مکانیزم، ماینرها توکن‌ها را برای دریافت امتیاز ماینینگ در بلاکچین و دریافت پاداش، می‌سوزانند. با این فرایند، هیچ نوع ماینینگ رقیبی وجود ندارد موجب می‌شود تا سیستم PoW بیت کوین انرژی زیادی را مصرف کند.
ماینرها برای سوزاندن کوین‌ها آنها را به یک آدرس برنر (burner address) ارسال می‌کنند. در این فرایند، انرژی صرفاً جهت ماین کردن کوین‌ها پیش از سوزاندن آنها مصرف می‌شود. باتوجه‌به روش پیاده‌سازی، شما می‌توانید ارز دیجیتال بومی یا ارز یک چین جایگزین مانند بیت کوین را بسوزانید. از طرفی، شما می‌توانید بلوک را باز کرده و پاداش را در توکن بومی بلاکچین دریافت کنید.
مزایا و معایب توکن سوزی
مهم‌ترین مزایا و معایب توکن سوزی عبارت‌اند از:
| معایب توکن سوزی | مزایای توکن سوزی |
| نوسان کوتاه‌مدت: این عامل باعث نوسانات کوتاه‌مدت قیمت بر اساس واکنش بازارها می‌شود. | افزایش قیمت: این فرایند با کاهش عرضه، می‌تواند باعث افزایش قیمت توکن شود. |
| فقدان ارزش واقعی: اگر پروژه اصلی فاقد اعتبار کافی باشد، توکن سوزی باعث افزودن ارزش ذاتی نمی‌شود. | احساسات بازار: ممکن است این روند باعث ایجاد احساس مثبت و جذب سرمایه‌گذاران بیشتر شود. |
| ناخشنودی جامعه: توکن سوزی و عدم اقناع جامعه می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی جامعه هواداران شود. | مشارکت جامعه: این رویه موجب افزایش مشارکت و اعتماد در جامعه می‌شود. |
| عدم انعطاف‌پذیری: عرضه ثابت باعث محدودشدن توانایی پروژه جهت تطبیق با شرایط متغیر می‌شود. | پایداری اکوسیستم: این روش موجب ثبات اکوسیستم‌ها با کاهش فشار فروش می‌شود. |
| ریسک‌های قانون‌گذاری: توکن سوزی می‌تواند باعث افزایش نگرانی‌های قانونی شود، زیرا به نظر می‌رسد که این روش برای دست‌کاری قیمت یک ارز دیجیتال صورت می‌گیرد. | ارزش بلندمدت: این روش از احتمال افزایش ارزش یک توکن در بلندمدت، حمایت می‌کند. |
| عدم انطباق با اهداف: ممکن است این کار با اهداف یا نگرش بلندمدت پروژه، منطبق نباشد. | پاداش و توزیع: برخی از پروژه‌ها از این روش در برنامه‌های توزیع و پاداش خود استفاده می‌کنند. یک پروژه به‌جای توزیع توکن‌ها به‌عنوان پاداش، بخشی از توکن‌ها را می‌سوزاند و ارزش آن در میان هولدرهای موجود توکن‌ها، توزیع می‌شود. |
کلام پایانی
توکن سوزی کاربردهای متعددی دارد. این فرایند معمولاً باعث کمک به افزایش ارزش ارزهای دیجیتال می‌شود. علی‌رغم اینکه موارد استثنائی در این مورد مشاهده شده است، اما معمولاً پس از توکن سوزی، حرکات مثبت قیمت در مورد برخی از ارزهای دیجیتال دیده شده است. اگر یک ارز دیجیتال نرخ تورم بالایی داشته باشد، توکن سوزی باعث ممانعت از افزایش قیمت می‌شود. مشارکت‌کنندگان با توکن سوزی می‌توانند بلوک‌های جدید تراکنش را با مکانیزم اثبات سوزاندن به بلاکچین، اضافه کنند.
سوالات متداول
توکن سوزی چیست؟
توکن سوزی هنگامی رخ می دهد که یک توکن ارز دیجیتال به صورت هدفمند به یک آدرس ولت غیر قابل استفاده ارسال شده تا از میان توکن های درگردش حذف شود. این آدرس که آدرس خورنده (eater address) نامیده می شود، قابل دسترسی یا تخصیص به هیچ فردی نیست. هنگامی که توکن به این آدرس ارسال می شود، دیگر هیچ گاه قابل استفاده نیست.
آیا توکن سوزی باعث افزایش قیمت می شود؟
یکی از اثرات احتمالی توکن سوزی، افزایش قیمت توکن های دیگر یک پروژه است. در واقع، سوزاندن توکن ها باعث حذف آنها از توکن های در حال گردش شده و باعث کاهش عرضه کل توکن می گردد. در نتیجه، توکن های باقی مانده کمیاب تر شده و ارزش بیشتری می یابند. البته این موضوع در گذشته و در مورد توکن هایی مثل میکر، روند معکوسی داشته است.
چگونه می توان توکن سوزی را راستی آزمایی کرد؟
توکن سوزی در لجر عمومی بلاکچین ثبت شده و توسط هر فردی قابل راستی آزمایی است. شما می توانید سوابق تراکنش های مرتبط با آدرس توکن سوزی را جهت تایید ارسال توکن ها و عدم دسترسی به آنها، بررسی کنید.
پروژه ها چه زمانی توکن سوزی را انجام می دهند؟
فراوانی توکن سوزی بستگی به پروژه دارد. برخی از پروژه ها توکن سوزی منظم را در یک برنامه زمانی از پیش تعیین شده انجام می دهند، در حالی که پروژه های دیگر این فرآیند را در پاسخ به رویداد ها یا تغییرات خاص در اکوسیستم خود، انجام می دهند.
